Денешынықтыру тәрбиесінің физиологиялық-гигиеналық негіздері

Уикикітап жобасынан

Мазмұны


Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

  1. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы
  2. Балалар мен жасөспірімдер организмінің өсу және даму заңдылықтары, олардың гигиеналық маңызы
  3. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына баға беру
  4. Балалар денсаулығын қалыптастырушы факторлар
  5. Дене бітімі дамуын зерттеу және бағалау тәсілдері
  6. Балалар мен жасөспірімдердің іс-әрекет гигиенасы
  7. Жалпы білім беру мектеперіндегі оқу-тәрбие процессінің гигиенасы
  8. Балалар мен жасөспірімдерді компьютерге оқытудың гигиеналық негіздері
  9. Балалар мен жасөспірімдерді еңбекке және политехникаға оқытып, тәрбиелеудің гигиеналық негіздері
  10. Еңбекке тәрбиелеу тәртібіне қойылатын гигиеналық талаптар
  11. Еңбек жағдайына қойылатын гигиеналық талаптар
  12. Еңбекке тәрбиелеу жағдайына қойылатын санитарлық бақылау
  13. Мектеп оқушыларын мамандыққа бағыттаудың медициналық-физиологиялық аспектілері
  14. Мектеп оқушыларына мамандыққа бағыт берудегі санитарлық дәрігердің міндеті
  15. Денешынықтыру тәрбиесінің физиологиялық-гигиеналық негіздері
  16. Балалар мен жасөспірімдерді шынықтыру
  17. Балалар мен жасөспірімдердің тамақтануының гигиеналық негіздері
  18. Балалар мен жасөспірімдерге арналған мекемелердің жоспарлануы мен құрылысын салудың негізгі ережелері
  19. Мектепке дейінгі мекемелердің жоспарлануы мен құрылысын салу
  20. Жалпы білім беру мектептерінің жоспарлануы
  21. Балалар мекемелерінің ауа-жылуымен қамтамасыз етілу тәртібінің гигиенасы
  22. Бөлмелердің жарықтандырылуы
  23. Балалар мекемелерін сумен қамтамасыз ету
  24. Мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналық талаптар
  25. Балалар мен жасөспірімдердің жиhаздары
  26. Оқу кабинеттерінің жабдықталуы
  27. Балалардың кітаптарына қойылатын гигиеналық талаптар
  28. Мектептің жазуға арналған құралдарына қойылатын талаптар
  29. Ойыншықтарға қойылатын гигиеналық талаптар
  30. Балалардың киімдеріне қойылатын гигиеналық талаптар
  31. Балалардың аяқ киімі
  32. Балалар мен жасөспірімдердің жазғы салауаттандыру мекемелерінің гигиенасы
  33. Денсаулық және салауатты өмір салтын қалыптастырудың гигиеналық негіздері
  34. Балалар мен жасөспірімдерге гигиеналық тәрбие беру
  35. Зиянды әдеттердің алдын алу
  36. Балалар мекемелерінің қызметкерлерін және ата-аналарды гигиеналық оқыту
  37. Гигиеналық тәрбие жұмыстарын жүргізудегі іс-әрекет
  38. Балаларға емдеу-профилактикалық көмек көрсетудің негізгі принциптері


Денешынықтыру тәрбиесінің физиологиялық-гигиеналық негіздері

Еліміздегі балалар мен жасөспірімдер гигиенасында, денешынықтыру тәрбиесінің мақсаты - қандай да бір спорттық нәтижелерге жету емес, жоғары деңгейдегі денсаулық көрсеткішіне жету. болып табылады. Бұл мақсат жеке адамдармен қатар, жалпы қоғамның мүддесіне де сәйкес келеді. Көпшілік қауым баланың чемпион титулына талаптануына тиым сала алмайды, бірақ оны денсаулығына әсер ететін қауіптен қорғауға міндетті.

Көрсетілген мақсатқа жету үшін, денешынықтыру тәрбиесінің міндеттері оның жетістіктеріне байланысты біршама өзгертілді және әлі де өзгертілуде. Жастардың әлеуметтік іс-әрекеттерге жарамдылығы негізінде жүргізілген есептеулер бойынша бұл өзгертулердің тиімділігі өте көптеген факторларға байланысты.

Денешынықтыру тәрбиесінің негізгі міндеттеріне: денсаулықты нығайту, функционалдық мүмкіндіктер мен дене бітімі дамуының үйлесімділігін жетілдіру; қимыл-қозғалыс дағдыларын, бұлшық ет күшін дамыту; жылдамдық, төзімділік, ептіліктің негіздерін құрып, жетілдіру; еркіндік пен тәртіп саласын дамыту; гигиеналық дағдыларға тәрбиелеу; т.с.с. жатады.

Денешынықтыру тәрбиесін салауттандырудың тиімділігін төмендегі жағдайлардан көруге болады: организмнің қоршаған ортаның әсеріне төзімділігі артады; өсу мен даму процесстерінің жақсаруына жағдай жасайды; жылуреттеуші механизмдер жетіледі; организмнің салқын тигеннен пайда болатын ауруларға қарсы төзімділігі жоғарылайды т.б.;

Адам эволюциясы қимыл-қозғалыс белсенділігімен үзбей байланыста болады. Қимыл-қозғалыс тіршіліктің белгісі және организмнің биологиялық қажеттілігін қамтамасыз етудің, әлемді танып, білудің құралы. Қимыл-қозғалыс белсенділігі дегеніміз - белгілі уақыт аралығындағы дене қозғалыстарының жиынтығы.

Қимыл-қозғалысқа биологиялық қажеттілік, баланың өмірге алғаш келген күнінен бастап пайда болады, бірақ, ол әлеуметтік факторларға байланысты өзгеріп отырады. Тіршілік жағдайы мен тәрбие жүйесі тәуліктік қимыл-қозғалыс белсенділігін шұғыл төмендетіп, не болмаса, жоғарылатып жіберуі мүмкін. Ол ерте жаста биологиялық (генетикалық) механизммен ал одан кейінірек, ересек жастарда әлеуметтік механизм бойынша реттеледі.

Бірақ казіргі кезде денешынықтыру тәрбиесінің өсіп келе жатқан жастардың тілегі мен мүмкіндіктерін ескеретін, көптеген жаңа түрлері пайда болып жатыр. Бұлар, спорт-тық билер, ырғақты гимнастикалар "аэробика", қытай гимнастикасы "ушу" және т.б. Олардың көбі, өзінің жаңалығымен, қолайлылығымен арнаулы бөлмелер мен арнаулы құралдарды қажет етпейді. Сондықтан денешынықтыру тәрбиесінің қосымша түріне қатал регламентация сақталмаса да болатын сияқты. Олардың негізі еркін таңдау, қолайлылық және формалды түрде болмауы керек.

Балалар мен жасөспірімдердің денешынықтыру тәрбиесінде оқытудың үш тәсілі кеңінен қолданылып жүр: қатал регламентация тәсілі, ойындар және жарыстар өткізу.

Балалар мен жасөспірімдердің денешынықтыру тәрбиесінің әрбір жас топтарына және мекемелердің типтеріне қарай бөлінген мемлекеттік бағдарламасы бар. Бағдарламалар балалар мен жасөспірімдер мекемелерінің төменде көрсетілген типтеріне арнап өңделген: балалар бақшасы; жалпы білім беретін мектеп; кәсіпттік - техникалық білім беретін мекеме; балалар мен жасөспірімдердің спорттық мектебі.

Санитарлық дәрігер мектеп жасына дейінгі балалардың денешынықтыру тәрбиесіне баға беру үшін төмендегі үлгі бойынша тексеру жүргізеді:

  1. Балалардың жасына, денсаулығына және дайындығына байланысты денешынықтыру тәрбиесінің құралдары мен түрлері;
  2. Денешынықтыру сабағының бүтіндей және жеке бөлімдерінің ұзақтығы, моторлы тығыздығы, сабақ жүргізу жағдайы, құралдары);
  3. Таңертеңгілік гимнастика (реттілігі, орны, жағдайы, киімдері);
  4. Қимыл-қозғалыс ойындары мен көңіл көтеру уақыттары (күн тәртібіндегі уақыты, ойынның сипаты, жабдықтары, құралдары);
  5. Серуендер мен экскурсиялардың ұйымдастырылуы (ара қашықтығы, ұзақтығы, өткізу орны, киімдері);
  6. Балалардың денсаулық жағдайының мәліметі (аурушаңдығы, дене бітімінің дамуы).

Санитарлық дәрігер, мектептегі денешеынықтыру тәрбиесінің ұйымдастырылуына төменде көрсетілген үлгі бойынша гигиеналық баға береді:

  1. Медициналық тексерудің қорытынды жинағы (дұрыс, уақытында өткізілгендігі, денсаулық топтары, оның динамикасы);
  2. Денешынықтыру сабағының мазмұны (сабаққа қатынасуы, сабақ босатудың себептері, сабақтың ұзақтығы, құрылысы, моторлы тығыздығы);
  3. Денешы-нықтыру салауаттандыру шаралары (толықтығы, дұрыстығы, реттілігі, сабақ жүргізу жағдайы);
  4. Сыныптан тыс спорттық-қоғамдық жұмыстар (секциялардың және спортпен шұғылданатындардың саны, экскурссиялар мен жорықтар, денсаулық және спорт күндерінің реттілігі);
  5. Денешынықтыру сабағы өткізілетін орынның гигиеналық жағдайы;
  6. Сабақтың жабдықталуы;
  7. Денешынықтыру тәрбиесінің ұйымдастырылуына талдау жасау;
  8. Денешынықтыру сабағының тиімділігі туралы қорытынды және орындау уақыты көрсетілген нақты ұсыныстар беру.

Кәсіптік-техникалық білім беру орындарында жүргізілетін денешынықтыру тәрбиесінің өз ерекшеліктері бар. Мұндағы денешынықтыру тәрбиесінің бағдарламасы мектептегіге ұқсас келеді, ерекшелігі - денешынықтыру сабағының кешенді және арнайыландырылған деп бөлінуінде. Жасөспірімдердің арнайы спорт мектептеріндегі денешынықтыру тәрбиесінің мақсаты - кәсіпкер спорт шеберлерін даярлау болып саналады. Спорттық мектеп - интернаттар, спорттың жеке түрлерінен жоғары спорт шеберлерін даярлауға арналған.

Әдебиеттер

  1. Неменко Б.А. Оспанова Г.К Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы(Оқулық).- Алматы 2002.344б.
  2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков., М., Медицина, 2004.,