Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

Уикикітап жобасынан

Мазмұны


Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы

  1. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығы
  2. Балалар мен жасөспірімдер организмінің өсу және даму заңдылықтары, олардың гигиеналық маңызы
  3. Балалар мен жасөспірімдердің денсаулығына баға беру
  4. Балалар денсаулығын қалыптастырушы факторлар
  5. Дене бітімі дамуын зерттеу және бағалау тәсілдері
  6. Балалар мен жасөспірімдердің іс-әрекет гигиенасы
  7. Жалпы білім беру мектеперіндегі оқу-тәрбие процессінің гигиенасы
  8. Балалар мен жасөспірімдерді компьютерге оқытудың гигиеналық негіздері
  9. Балалар мен жасөспірімдерді еңбекке және политехникаға оқытып, тәрбиелеудің гигиеналық негіздері
  10. Еңбекке тәрбиелеу тәртібіне қойылатын гигиеналық талаптар
  11. Еңбек жағдайына қойылатын гигиеналық талаптар
  12. Еңбекке тәрбиелеу жағдайына қойылатын санитарлық бақылау
  13. Мектеп оқушыларын мамандыққа бағыттаудың медициналық-физиологиялық аспектілері
  14. Мектеп оқушыларына мамандыққа бағыт берудегі санитарлық дәрігердің міндеті
  15. Денешынықтыру тәрбиесінің физиологиялық-гигиеналық негіздері
  16. Балалар мен жасөспірімдерді шынықтыру
  17. Балалар мен жасөспірімдердің тамақтануының гигиеналық негіздері
  18. Балалар мен жасөспірімдерге арналған мекемелердің жоспарлануы мен құрылысын салудың негізгі ережелері
  19. Мектепке дейінгі мекемелердің жоспарлануы мен құрылысын салу
  20. Жалпы білім беру мектептерінің жоспарлануы
  21. Балалар мекемелерінің ауа-жылуымен қамтамасыз етілу тәртібінің гигиенасы
  22. Бөлмелердің жарықтандырылуы
  23. Балалар мекемелерін сумен қамтамасыз ету
  24. Мектеп жиһаздарына қойылатын гигиеналық талаптар
  25. Балалар мен жасөспірімдердің жиhаздары
  26. Оқу кабинеттерінің жабдықталуы
  27. Балалардың кітаптарына қойылатын гигиеналық талаптар
  28. Мектептің жазуға арналған құралдарына қойылатын талаптар
  29. Ойыншықтарға қойылатын гигиеналық талаптар
  30. Балалардың киімдеріне қойылатын гигиеналық талаптар
  31. Балалардың аяқ киімі
  32. Балалар мен жасөспірімдердің жазғы салауаттандыру мекемелерінің гигиенасы
  33. Денсаулық және салауатты өмір салтын қалыптастырудың гигиеналық негіздері
  34. Балалар мен жасөспірімдерге гигиеналық тәрбие беру
  35. Зиянды әдеттердің алдын алу
  36. Балалар мекемелерінің қызметкерлерін және ата-аналарды гигиеналық оқыту
  37. Гигиеналық тәрбие жұмыстарын жүргізудегі іс-әрекет
  38. Балаларға емдеу-профилактикалық көмек көрсетудің негізгі принциптері


Кіріспе

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы пән және денсаулық сақтау жүйесінің іс – тәжірибелік саласы ретінде өсіп келе жатқан ұрпақтардың денсаулығын сақтап, нығайтуға бағытталған профилактикалық шараларды өңдеп, негіздеуге арналған ғылым.

Бұл пән өсіп келе жатқан организмге қоршаған ортаның әртүрлі факторларының әсер етуін зерттеумен және болашақта осы факторлардың организмге әсерін болжаумен айналысады. Сонымен қатар ғылыми мәліметтер негізінде гигиеналық, санитарлық-гигиеналық және санитарлық індетке қарсы ережелер мен нормаларды өңдеп, аурушаң-дықты азайтуға, организмнің қызмет қабілетін жоғарлатуға, балалар мен жасөспірімдердің қалыпты дамуына бағытталған емдеу-профилактикалық және салауаттандыру шараларын қарастырады.

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің құрамына ене отырып, гигиена ғылымының жеке бөлімі болып табылады. Балалар организмінің морфофункционалдық жетілу дәрежесіне байланысты, олардың өсіп, дамуының әр кезеңіне қоршаған орта факторларының әсеріне жауап ретіндегі физиологиялық реакцияларының өзіндік ерекше деңгейі сәйкес келеді, сондықтан, гигиеналық нормалар олардың жас ерекшелігіне қарай өзгеріп отырады.

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы өз алдына жеке ғылым ретінде денсаулықты сақтап, нығайтуға, сонымен қатар организмнің үйлесімді дамуын қалыптастыруға бағытталғандықтан, бұл саладағы гигиеналық нормалар организм мен қоршаған ортаның тек сол мезеттегі қолайлы әсерлесуін ғана емес, организмнің дұрыс өсіп, дамуына қажетті жағдайларын да қарастыруы тиіс.

Қоршаған орта факторларын нормаландыру кезінде балалардың іс-әрекетінің түрлері, еңбегінің сипатымен қатар мерзімдік, климаттық жағдайлар да ескерілуі керек.

Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы пәнінің негізгі ерекшелігі сонда, ол ересек адамдардың организмінен сандық жағынан ғана емес, сапалық жағынан да айырмашылығы бар, өсіп-даму кезеңдеріне байланысты, толық қалыптасып бітпеген организмді зерттеп, оқытады. Басқа сөзбен айтқанда, гигиенаның бұл саласын өсіп келе жатқан жас ұрпақтардың жас мөлшерлерінің гигиенасы деп қарауға да болады.

Сондықтан, балалар мен жасөспірімдер гигиенасының құрамына өсіп келе жатқан организмнің ерекшеліктерін ескере отырып көптеген зерттеулер жүргізетін қосалқы пәндердің бөлімдері енеді: (тағам тану,еңбек, коммуналдық, әлеуметтік гигиена, эпидемиология). 1959 жылы барлық ғылыми зерттеу жұмыстарды біріктіретін ССРО МҒА (ме-дициналық ғылыми академиясы) жүйесінде балалар мен жасөспірімдер гигиенасы ғылыми зерттеу институты ашылды. Осы кезден бастап балалар мен жасөспірімдер гигиенасы медициналық жоғары оқу орындарының санитарлық-гигиеналық факультетінің құрамына кірді. Қазақстанда осындай оқу орны Қарағанды мен Алматы қаласында бар.

Қазақстанда алғашқы санитарлық-гигиеналық факультет Алматы мемелекттік медицина институтында 1943 жылы ашылған болатын. 1948 жылы мектеп гигиенасы кафедрасы өз алдына жеке кафедра болып құрылды. Оны ұйымдастырған және 1960 жылға дейін басқарған м.ғ.к., доц. В.А.Смирнов болды.

Кейіннен 1964 ж бұл факультет Қарағанды мемлекеттік медицина институтына ауыстырылды және сол жылдан бастап балалар мен жасөспірімдер гигиенасы кафедрасы коммуналды гигиена кафедрасының құрамына кірді, осы біріккен екі саланың меңгерушісі м.ғ.д., доц. Ботенко Э.К. болды.

1989 жылы Алматы мемлекеттік медицина институтында қайтадан санитарлық-гигиеналық факультет ашылып, алғашқы 100 студент қабылданып, оның 30 ең алғаш мемлекеттік тілде дәріс алды. 1991 жылы ашылған коммуналды гигиена және балалар мен жасөспірімдер гигиенасы кафедрасы студенттерді санитария, гигиена, эпидемиология саласынан екі тілде оқыта бастады. Оның ұйымдастырушысы, әрі меңгерушісі Ұлттық ғылым академиясының корреспондент мүшесі, м.ғ.д., профессор Б.А.Неменко болды.

Осы кезең Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған кезеңге тура келді және өткен Кеңестер одағы кезіндегі осы саладағы заңдылық, нормалық құжаттардың барлығы м.ғ.д., проф. Неменко Б.А. басшылығымен, Республикамыздағы осы саладағы басты мамандардың қатысуымен елімізде қабылданған жаңа Конституцияға сәйкес қайта қаралып, бекітіліп, басылып шықты.

Аталған пән бойынша өте қысқа мерзім ішінде оқу бағдарламасы өңделіп, екі тілде дәрістер курсы дайындалды. Қазіргі кезде коммуналды гигиена және балалар мен жасөспірімдер гигиенасы кафедрасы мақсатты бағытта ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысып отырған, шығармашылық әлеуеті кеңінен дамып келе жатқан, болашағы зор ұжымдардың бірі болып отыр.

Әдебиеттер

  1. Неменко Б.А. Оспанова Г.К Балалар мен жасөспірімдер гигиенасы(Оқулық).- Алматы 2002.344б.
  2. Кучма В.Р. Гигиена детей и подростков., М., Медицина, 2004.,